MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ TOLERANCJI - Przypominamy, ostrzegamy - KPP Słupca

Czym jest tolerancja? Zgodnie z definicją zawartą w Encyklopedii PWN termin ten wywodzi się z łaciny (łac. tolerantia - cierpliwość, wytrwałość) i w socjologii oznacza postawę zgody na wyznawanie i głoszenie poglądów, z którymi się nie zgadzamy, oraz na sposób życia, którego zdecydowanie nie aprobujemy. W praktyce jest to postawa zgody na to, aby społeczność, w której żyjemy, zbiorowość, której jesteśmy członkami, była wewnętrznie zróżnicowana pod ważnymi dla nas względami.

Tolerancja to poszanowanie poglądów, uczuć, upodobań innych osób, a także ich postępowania, choćby były one całkowicie odmienne od naszych, albo zupełnie z nimi sprzeczne. To szacunek dla wolności innych ludzi, ich myśli i opinii oraz sposobu życia. Tolerancja przekłada się na nasz sposób postępowania i traktowania innych, umiejętność współżycia w grupie społecznej, w rodzinie, w społeczeństwie, a także między narodami. Jest drogą do współżycia bez konfliktów, przemocy, a na arenie międzynarodowej bez walk i wojen.

Nabiera ona szczególnego znaczenia we współczesnym świecie, będącym krainą różnorodności, w którym na ulicach miast spotykamy przedstawicieli różnych ras, posługujących się różnymi językami, wyznawców różnych religii, ludzi o oryginalnym wyglądzie, mających artystyczne fryzury, ubranych w kolorowe stroje. W dyskusji publicznej, w środkach masowego przekazu, mediach społecznościowych pojawiają się reprezentanci różnych poglądów, opinii, wyznawcy odmiennych teorii i filozofii życiowych. To właśnie nadaje naszemu życiu koloryt, wzbogaca ludzkość, jest siłą napędową i sprawia, że świat idzie do przodu, jest barwny i ciekawy.

Ciemną stroną tej różnorodności i przejawami braku tolerancji są często przemoc, dyskryminacja, mowa nienawiści, hejt i marginalizacja.

Mowa nienawiści (ang. hate speech), zgodnie z definicją Komitetu Rady Europy, zawartą w załączniku do Rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy nr R(97), przyjętej 30 października 1997 r. to każda forma wypowiedzi, która rozpowszechnia, propaguje lub usprawiedliwia nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm lub inne formy nienawiści oparte na nietolerancji, w tym np. agresywny nacjonalizm, etnocentryzm, wrogość wobec przedstawicieli mniejszości, migrantów bądź imigrantów. Język nienawiści to wszelkiego rodzaju negatywne emocjonalnie wypowiedzi wymierzone przeciwko grupom lub jednostkom, ze względu na faktyczną lub domniemaną przynależność do określonej grupy.

Przejawem braku tolerancji może być także hejt, czyli mowa nienawiści w sieci. Może ona występować w postaci słownej, ale też w formie grafiki, np. gifów, memów, ośmieszających czy poniżających filmów. Treści umieszczane przez hejtera w sieci skierowane są pod adresem grupy osób, np. ze względu na pochodzenie etniczne, rasę, wykonywany zawód, wiek, niepełnosprawność, wyznanie, tożsamość płciową, orientację seksualną. Oprócz wyrządzenia krzywdy moralnej i poniżenia osoby, do której są kierowane, nie przedstawiają one żadnych wartości merytorycznych. Co istotne, hejterskie komentarze adresowane do jednej osoby będącej posiadaczem pewnej cechy (np. narodowość, kolor skóry, płeć, niepełnosprawność, wiek) dotykają wszystkie osoby, które tę cechę posiadają, co statystycznie znacząco zwiększa ilość osób czujących się pokrzywdzonymi.

Nietolerancja, obrażanie i poniżanie, dokuczanie w życiu realnym oraz w sieci dotyczy praktycznie przedstawicieli każdej grupy wiekowej, zawodowej czy społecznej. Miejscem używania mowy nienawiści bywa, niestety, często środowisko szkolne. Powodem nienawistnych, poniżających komentarzy w wykonaniu młodych ludzi bywa wygląd zewnętrzny, status materialny, rodzaj słuchanej muzyki, orientacja seksualna, czy tożsamość płciowa. Biorąc pod uwagę specyfikę rozwoju emocjonalnego nastolatków, niewinny z pozoru komentarz, żyjący w sieci swoim życiem, może wywołać burzę emocji, u młodej osoby z nieugruntowaną jeszcze psychiką. Powtarzające się z kolei nienawistne komentarze i szyderstwa, brak akceptacji mogą prowadzić do obniżenia samooceny, zaburzeń psychicznych młodych ludzi, czy wręcz w skrajnych sytuacjach prób samobójczych. Dlatego tolerancja, akceptacja innych i zrozumienie są tak ważne w każdej sferze naszego życia. Stanowią one przeciwwagę przemocy, agresji i aktów nienawiści.

Innym, istotnym z prawnego punktu widzenia, przejawem braku tolerancji mogą być przestępstwa z nienawiści. Zgodnie z definicją opracowaną przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR-OSCE) przestępstwo z nienawiści to każde przestępstwo (…) wymierzone w ludzi i ich mienie, w wyniku którego ofiara  lub inny cel (…) są dobierane ze względu na ich faktyczne lub domniemane powiązanie, lub udzielanie wsparcia grupie wyróżnianej na podstawie cech charakterystycznych wspólnych jej członków, takich jak faktyczna lub domniemana rasa, narodowość bądź pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna lub inne podobne cechy.

W polskim porządku prawnym są to czyny spenalizowane m.in. w takich przepisach kk, jak:

• art. 119 kk (przemoc i groźba bezprawna);
• art. 256 kk (propagowanie faszyzmu i totalitaryzmu);
• art. 257 kk (znieważenie grupy lub osoby).

Wymienione wyżej kwalifikacje są tylko przykładami przestępstw z nienawiści, wynikającymi wprost z treści przepisów, zaś należy mieć na uwadze, że nienawiść może być motywacją sprawców wielu innych przestępstw.

Pamiętajmy:

• nienawiści i hejtu nie da się niczym usprawiedliwić. U ich podłoża, podobnie jak nietolerancji, leżą najczęściej m.in. poczucie niskiej wartości, brak rzetelnej wiedzy, a także stereotypy dotyczące ludzi i otaczającej rzeczywistości;
• przyczyną nietolerancji i hejtu bywa także strach przed innością – kulturową, religijną, seksualną oraz lęk i poczucie zagrożenia ze strony „innych” i „obcych”;

• powielanie nienawistnych treści, udostępnianie szyderczych, poniżających inne osoby tekstów, memów czy filmów to akceptacja hejtu, nakręcanie spirali nienawiści i jednocześnie przejaw braku tolerancji wobec innych. Dlatego zastanówmy się zanim napiszemy, udostępnimy lub polubimy jakiś komentarz w internecie.

Rodzicu:

• daj dziecku dobry przykład. Ucząc dziecka tolerancji, uczysz go zrozumienia świata i drugiego człowieka;
• komentując otaczającą rzeczywistość i ludzi, odpowiednio dobieraj słowa. Reaguj na mowę nienawiści i hejt w wykonaniu Twojego dziecka. Dziś może być ono ich autorem, jutro stać się ofiarą.

Odróbmy lekcję z tolerancji nie tylko 16 listopada w Międzynarodowym Dniu Tolerancji, ale pamiętajmy o tym każdego dnia. Uczmy się tolerancji wobec różnorodności, bo to one sprawiają, że świat nie jest nudny i monotonny, a nasze życie czynią barwnym i ciekawym.

(Biuro Prewencji KGP)